Biociden zijn alomtegenwoordig: ze verbeteren de hygiëne, bestrijden ongewenste organismen zoals ratten of insecten, pakken schimmels aan … Tegelijk houdt het gebruik van biociden risico’s in voor onze gezondheid en het milieu. De federale overheidsdienst Volksgezondheid wil die risico’s beperken.
Jump menu
Wat is het Reductieplan voor biociden?
Biociden worden gebruikt om ongewenste organismen af te schrikken, onschadelijk te maken of te vernietigen. De bekendste biociden zijn insectenbestrijdingsmiddelen, muizen- en rattenvergif, en ontsmettingsmiddelen, schimmeldodende producten en houtbeschermingsproducten.
Om toekomstige generaties een duurzame toekomst te gunnen, is het belangrijk dat we de sociale, economische en milieu-impact van biociden goed in evenwicht houden. Enerzijds kan het economische belang en het comfort dat biociden bieden niet ontkend worden. Anderzijds houdt het gebruik van biociden risico’s in voor onze gezondheid en het milieu.
Om de risico’s te beperken, voert de FOD Volksgezondheid de volgende acties uit:
- een goede opvolging van de biocidenmarkt
- opvolging van incidenten met biociden
- communicatiecampagnes rond verstandig gebruik van biociden
- de invoering van het ‘gesloten circuit’, en het beperken van het gebruik van biociden met grote gezondheidsrisico’s tot de professionele gebruikers
Alle acties besteden bijzondere aandacht aan de bescherming van kwetsbare doelgroepen, waaronder vooral jonge kinderen.
Van 05/07/2022 tot en met 03/10/2022 organiseerde de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu een openbare raadpleging over het ontwerp van het federaal reductieplan voor biociden. Meer info.
Opvolging van de biocidenmarkt
De FOD Volksgezondheid staat in voor het toezicht op de Belgische biocidenmarkt en volgt alle ontwikkelingen nauwgezet op. Het jaarverslag biociden laat toe de Belgische cijfers in detail te bekijken via een interactieve applicatie.
Toenemend gebruik
Sinds 2013 stelt de FOD een voortdurende stijging vast van het aantal toegelaten biociden. Die stijging heeft twee redenen:
- het toenemend gebruik van biociden
- de regularisatie van biociden die vroeger zonder statuut verkocht werden
In 2021 werden 3.171 toegelaten biociden op de Belgische markt aangeboden. Meer dan de helft van die producten (64 procent) waren desinfectiemiddelen, de rest bestond grotendeels uit plaagbestrijdingsmiddelen en beschermingsmiddelen.
De hoeveelheid verkochte producten (ton) bereikte een maximum van 103.198 ton in 2020 en was iets lager in 2021 : 92.868 ton.
Van alle toegelaten biociden die in 2018 op de Belgische markt werden aangeboden, mocht 61 procent alleen aan professionele gebruikers verkocht worden. Ongeveer 23 procent was bestemd voor particulieren en 16 procent voor een gemengd publiek (professionelen en particulieren).
Opvolging van incidenten met biociden
De FOD Volksgezondheid werkt samen met het Antigifcentrum om gegevens te verzamelen over acute vergiftigingen door biociden. Die gegevens laten toe om:
- de risico's van producten die incidenten kunnen veroorzaken zoveel mogelijk te beperken
- eventuele nieuwe problemen met biociden snel te identificeren.
Risicogroepen
Van alle oproepen die het Antigifcentrum jaarlijks ontvangt rond biociden, is gemiddeld 75 tot 80 procent afkomstig van het grote publiek. De resterende 20 tot 25 procent van de incidenten gebeurt bij professionele gebruikers, waaronder landbouwers, dierenartsen en ziekenhuismedewerkers.
Meer dan een derde van de slachtoffers die aan biociden worden blootgesteld, zijn kinderen tussen 1 en 5 jaar. Dat heeft te maken met het verkenningsgedrag van die leeftijdsgroep. Het merendeel van de incidenten met kinderen gebeurt met insecticiden, rodenticiden (muizen- en rattenvergif), afweermiddelen en desinfectiemiddelen. Meer dan de helft van de ongevallen bij volwassenen gebeuren met desinfectiemiddelen en insecticiden. Tussen 2012 en 2020 werden er geen dodelijke incidenten met mensen meer gerapporteerd.
Communicatie en sensibilisering
De FOD Volksgezondheid zet zich in voor een veilig en duurzaam biocidengebruik, met aandacht voor gezondheid en milieu. Met gerichte communicatiecampagnes willen we goede gebruikspraktijken bevorderen en gebruikers inlichten over de relevante wetgeving. De initiatieven omvatten onder meer:
- informatiedragers: we ontwikkelen folders, brochures, websites en andere informatiedragers en maken die breed beschikbaar
- bijeenkomsten: we nemen deel aan belangrijke activiteiten, zoals de Landbouwbeurs van Libramont of de activiteiten in het kader van de lente zonder Pesticiden
- informatiesessies: we organiseren zowel praktijkgerichte infosessies voor professionelen als een jaarlijks forum met de sectoren.
- campagnes: in 2020 lanceerden we een brede infocampagne over biociden van het gesloten circuit, gericht op de professionele sector.
Invoering van het gesloten circuit
Om het risico op incidenten met gevaarlijke biociden bij het grote publiek te beperken, heeft de FOD Volksgezondheid het gesloten circuit in het leven geroepen. Dat houdt in dat biociden met grote gezondheidsrisico’s overwegend voorbehouden blijven voor professionele gebruikers.
Tot het gesloten circuit behoren alleen de gevaarlijkste biociden, die het dragen van speciale beschermingsmiddelen vereisen. Het gaat om producten die giftig, bijtend of kankerverwekkend zijn of de voorplanting kunnen schaden. Verkopers en gebruikers van biociden van het gesloten circuit moeten zich registreren.