Andere informatie en diensten van de overheid: www.belgium.be

Rodenticiden

Met rodenticiden bestrijd je muizen, ratten en andere knaagdieren. Lees hier hoe je ze veilig gebruikt en welke regels gelden voor de verkoop.

    Wat zijn rodenticiden? 

    Rodenticiden zijn biociden die gebruikt worden om muizen, ratten en andere knaagdieren te bestrijden. Het gebruik van rodenticiden kan noodzakelijk zijn omdat knaagdieren: 

    • ziektes op mensen kunnen overbrengen 
    • voedsel kunnen besmetten  
    • gebouwen kunnen beschadigen 

    Het gebruik van rodenticiden kan echter ook risico’s inhouden voor mensen, (huis)dieren en het milieu. Daarom is alleen bij een plaag het tijdelijke gebruik van rodenticiden toegelaten en krijgen in alle andere gevallen niet-chemische preventie- en controlemethodes, zoals muizen- en rattenvallen, de voorkeur. Een foutief gebruik of een slordige opslag van rodenticiden kan leiden tot ernstige accidentele vergiftigingen. Meer info vindt u op de website van het Antigifcentrum.  

    Soorten rodenticiden 

    Momenteel bestaan er drie soorten rodenticiden:  

    Alle drie bestrijden ze knaagdieren op een andere manier. 

    Anticoagulantia 

    De meeste moderne rodenticiden zijn gebaseerd op anticoagulantia, oftewel stoffen die de bloedstolling tegengaan. Knaagdieren die producten met anticoagulantia binnenkrijgen, sterven vrij snel aan inwendige bloedingen. De anticoagulantia van de eerste generatie, zoals Warfarine en Coumatetralyl, verdwijnen stilaan ten gunste van nieuwe producten van de tweede generatie, zoals Flocoumafen, Difethialone, Brodifacoum, Bromadiolone en Difenacoum.  

    De classificatie van anticoagulantia tegen rodenticiden werd in 2016 herzien, waardoor de toxiciteitsdrempel verlaagd werd. Daardoor mogen producten die 0,003 procent of meer werkzame stoffen bevatten, niet langer op de markt worden aangeboden voor het grote publiek. Alleen professionelen kunnen deze producten nog gebruiken, vaak enkel met de nodige persoonlijke beschermingsmiddelen. Daardoor zijn talrijke producten nu in veel beperktere mate beschikbaar.  

    Stoffen die inwerken op het centrale zenuwstelsel 

    Momenteel is er op Europees niveau slechts één stof goedgekeurd die inwerkt op het centrale zenuwstelsel: alfa-chloralose, een voormalig slaapmiddel. Knaagdieren die producten met alfa-chloralose binnenkrijgen, worden duizelig en verward, krijgen stuipen en belanden in een dodelijk coma. De concentratie alfa-chloralose in een rodenticide bedraagt standaard 4 procent. Zowel professionelen als het grote publiek mogen producten met alfa-chloralose gebruiken. 

    Stoffen met een systemische werking 

    Momenteel zijn er op Europees niveau drie stoffen met een systemische werking goedgekeurd: kooldioxide, waterstofcyanide en aluminiumfosfide. Producten met deze stoffen worden vooral gebruikt voor fumigatie: de producten worden in gasvorm verspreid, bijvoorbeeld in containers, om te voorkomen dat de lading door knaagdieren wordt aangetast. Rodenticiden met een systemische werking zijn strikt voorbehouden aan professionelen die knaagdieren bestrijden. De lijst met werkzame stoffen die goedgekeurd zijn op Europees niveau, vindt u op de website van het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA).  

    Rodenticiden (ver)kopen 

    Omdat rodenticiden gevaarlijk kunnen zijn voor mensen, dieren en het milieu, is de verkoop ervan aan strenge regels gebonden.  

    • Rodenticiden van het vrije circuit mogen aan het brede publiek verkocht worden. Ze bevatten meestal een lagere concentratie werkzame stof.  
    • Rodenticiden van het gesloten circuit mogen alleen aan professionelen verkocht worden. Gebruikers hebben persoonlijke beschermingsmiddelen nodig om ze veilig in te zetten. 

    In uitzonderlijke gevallen kunnen er afwijkingen gelden voor producten van het gesloten circuit. Ze mogen dan ook aan het grote publiek verkocht worden. Bepaalde verplichtingen voor gebruikers en/of verkopers vallen dan weg. Raadpleeg de toelatingsakte om te weten of een product tot het vrije of het gesloten circuit behoort, en of er eventueel uitzonderingen van kracht zijn.   

    Rodenticiden gebruiken 

    De onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste zaken die u moet weten voor u rodenticiden – vooral op basis van anticoagulantia – gebruikt. Lees altijd het etiket op het product en de samenvatting van productkenmerken (SPC) om precies te weten wat u moet doen. 

    VRAAG

    ANTWOORD

    WAAR VIND IK INFO?
    Voor professionelen, breed publiek of beide? Een anticoagulerend rodenticide met 0,0025 procent werkzame stof mag op de markt worden aangeboden voor professionelen, het grote publiek of beide. De toelatingshouder definieert de gebruikerscategorie. Die moet vervolgens goedgekeurd worden door de bevoegde overheid. Vanaf 0,0030 procent werkzame stof mag een product niet gebruikt worden door het grote publiek. Etiket, akte, SPC
    Welke knaagdieren bestrijdt het product? De meest voorkomende doelorganismen zijn muizen (Mus musculus), zwarte ratten (Rattus rattus) en bruine ratten (Rattus Norvegicus). Rodenticiden kunnen voor één of meerdere soorten knaagdieren toegelaten worden. Controleer dus vooraf of het product dat u wilt gebruiken geschikt is voor de knaagdierensoort die u wilt bestrijden. Etiket, akte, SPC 
    Hoe moet ik het product gebruiken?  Controleer welke dosis u nodig hebt en hoeveel afstand u tussen twee lokaaspunten moet laten. De dosis kan verschillen naargelang de knaagdierensoort die u wilt bestrijden. Etiket, SPC 
    Welke soorten lokaas mag ik gebruiken/verkopen? 

    Groot publiek: u mag enkel gebruiksklaar lokaas gebruiken dat u in beveiligde lokaaspunten legt. 

    Professionelen: maak gebruik van: 

    • gebruiksklaar lokaas in beveiligde lokaaspunten 
    • en/of beschermde en bedekte lokaaspunten 
    • en/of gepulseerd lokaas 

    Let op: het soort lokaas dat u mag gebruiken wordt bepaald door de voorziene toepassing en de werkzame stof in het product.  

    		 Etiket, SPC
    Hoeveel product mag ik (ver)kopen? 

    Groot publiek: 

    • Voor muizen: de maximale hoeveelheid lokaas per verpakking bedraagt 100 g voor bloklokaas en 50 g voor lokaas in korrels, pellets of pasta. 
    • Voor ratten en/of muizen: de maximale hoeveelheid lokaas per verpakking bedraagt 300 g voor bloklokaas en 150 g voor lokaas in korrels, pellets of pasta. 

    Professionelen: de toegelaten hoeveelheid lokaas per verpakking bedraagt minimaal 3 kg en maximaal 10 kg.

    		 Etiket, SPC
    Waar mag ik rodenticiden neerleggen? 

    Groot publiek: gebruik het product alleen binnen en/of buiten, rond een gebouw. 

    Professionelen: u mag het product plaatsen: 

    • binnen 
    • buiten, rond een gebouw 
    • in een open gebied 
    • aan een vuilnisbelt 
    • in/aan een rioolbuis  

    Let op: sommige producten mogen niet gebruikt worden in ratten- of muizenholen.  

    		 Etiket, SPC
    Is een permanent gebruik van rodenticiden toegelaten?

    Permanente ‘baiting’ is toegelaten om problematische locaties aan te pakken, maar mag alleen onder de volgende voorwaarden: 

    • met goedgekeurde producten (zie SPC) en niet met producten met de werkzame stoffen Brodifacoum, Chlorophacinone, Coumatetralyl, Difethialone, Flocoumafen of Warfarin 
    • door een professionele gebruiker met bewezen gevorderde vaardigheden 
    • op locaties met een hoog risico op terugkerende plagen 
    • wanneer een tijdelijk gebruik van rodenticiden of bestrijding met niet-chemische middelen gefaald hebben 
    • de bestrijdingsstrategie wordt periodiek herzien, waarbij rekening wordt gehouden met het risico op terugkerende plagen 
    		  
    Gebruiksaanwijzingen en algemene risico-beheersmaatregelen 

    Met enkele algemene maatregelen komt u al een heel eind om overlast door knaagdieren te vermijden of tegen te gaan. 

    • Verwijder voedsel dat makkelijk toegankelijk is voor knaagdieren.  

    • Geef altijd de voorkeur aan vallen. 

    • Reinig het te behandelen gebied niet, het is niet de bedoeling om de knaagdierpopulaties te storen. 

    • Leg het lokaas dicht bij de plaats waar (tekenen van) knaagdieren werden opgemerkt. 

    • Houd rodenticiden buiten het bereik van kinderen en huisdieren. 

    • Eet, drink en rook niet terwijl u rodenticiden gebruikt. Zo verkleint u de kans op accidentele vergiftiging. 

    • Vermijd waterverontreiniging. Plaats rodenticiden niet in de buurt van afvoersystemen.  

    • Vermijd contact van het product met levensmiddelen. 

    • Draag handschoenen als u het product gebruikt en als u lokaas of dode dieren verwijdert.  

    • Was altijd uw handen als u een rodenticide hebt gebruikt.  

    • Controleer het lokaas regelmatig en vervang indien nodig. 

    • Verwijder dode dieren regelmatig, zowel tijdens als na de behandelperiode.  

    • Verwijder het lokaas na de behandelperiode.  

    • Als de behandeling na 35 dagen niet effectief is, neem dan contact op met een professionele rattenverdelger. 

    • Rodenticiden mogen niet preventief gebruikt worden, tenzij voor sommige professionele toepassingen.  

    		 Etiket, SPC

    Hebt u nog andere vragen, contacteer dan onze helpdesk.  

    Verdeling door lokale overheden 

    Lokale besturen mogen zelf rodenticiden verdelen die toegelaten zijn voor het brede publiek. De producten moeten in hun originele verpakking zitten: producten herverdelen en/of opnieuw verpakken mag niet.  

    Om problemen met herverpakkingen te vermijden, raden we gemeenten nadrukkelijk aan om zelf de beveiligde lokaaspunten te vullen. Dat kan bijvoorbeeld door lege lokaaspunten aan burgers te verhuren. Die kunnen ze dan bij de gemeente door een professional laten vullen. Dit verlaagt het risico op een verkeerd gebruik van een product door niet-professionele gebruikers. De gemeente geeft telkens een kopie van het etiket mee, zodat de particuliere gebruiker de gebruiksvoorwaarden en de samenvatting van productkenmerken (SPC) kan nalezen. Als de gebruiker zijn lokaaspunt weer inlevert, krijgt hij zijn huurwaarborg terug.  

    Bestrijding knaagdieren door gewestelijke overheden 

    Om het leefmilieu te beschermen, zetten de gewestelijke overheden zich in voor de bestrijding van knaagdieren. Meer informatie vindt u op de websites van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), de Waalse federale overheid en Brussel Leefmilieu. 

    Terug naar boven